Hoe geef je inburgeraars een stem in de beleidskeuzes die voor hen worden gemaakt? Het Platform Inburgeraars dat in maart 2023 is gestart, speelt hierin een rol door het delen van praktijkervaringen en adviseren van beleidsmakers. Het platform bestaat uit verschillende netwerken van inburgeraars en uit beleidsmakers van het ministerie van SZW.
De platformleden komen periodiek bij elkaar om samen met ambtenaren van het ministerie van SZW kansen, knelpunten en ontwikkelingen in de inburgeringsketen te bespreken. De eerste bijeenkomst was in maart 2023 in Rotterdam. Het platform biedt een plek waar de beleidsmakers en de inburgeraars ervaringen kunnen delen. Zij helpen hiermee om de ervaringen van inburgeraars naar passend beleid en oplossingen te vertalen. ‘Voor ons als ministerie betekent het dat we met de inburgeraars in contact komen’, legt senior adviseur Inburgering Nikki Scholten van het ministerie van SZW uit. Zij was nauw bij de opzet van het platform betrokken.
Leren van nieuwkomers
Scholten: ‘We zijn in 2022 hiermee begonnen toen de Wet inburgering 2021 is ingevoerd. Deze wet heeft als doel dat nieuwkomers zo snel mogelijk meedoen in Nederland, het liefst via betaald werk. Gemeenten begeleiden deze groep bij hun inburgering. Het platform brengt op landelijk niveau allerlei netwerken van inburgeraars samen en geeft gevraagd en ongevraagd advies over wat er wel en wat er niet goed gaat bij inburgering. Want als je van het perspectief van de eindgebruiker wilt leren, moet je ook daarmee in gesprek!’
Collega Birgit Bakker, coördinerend adviseur inburgering bij het ministerie van SZW, vult aan: ‘Dit platform is zeker niet bedoeld om alleen een vinkje te halen. Het is een manier om open met elkaar het gesprek aan te gaan en echt van hun ervaringen te leren om beter beleid te kunnen maken. Wat ons betreft, is alles bespreekbaar. We bepalen ook samen met de deelnemers de agenda. Zo is er bijvoorbeeld op hun verzoek een bijeenkomst over het onderwerp ‘Gezondheid’ gesproken. Dat onderwerp valt niet direct onder het dossier ‘inburgering’, maar is wel iets wat heel erg speelt.’
‘Zo is er tijdens een bijeenkomst van het Platform Inburgering over het onderwerp ‘Gezondheid’ gesproken. Dat onderwerp valt niet onder het dossier ‘inburgering’, maar is wel iets wat heel erg speelt.’
Niet over ons, zonder ons
Het platform bespreekt ook goede praktijkervaringen. Zo werkt de gemeente Tilburg sinds 2018 met een Adviesraad, waarin inburgeraars meedenken met het beleid en uitvoering van gemeenten en organisaties, zoals taalscholen en welzijnsorganisaties. Dit onder het motto: ‘niet over ons, zonder ons’. Deze raad bestaat uit zes tot tien leden die meedenken met bijvoorbeeld de brede intake van inburgeraars in de (regio)gemeenten. De gemeente Tilburg en de regio Hart van Brabant werken hierin samen.
Ali Abbas is sinds vijf maanden lid van deze Adviesraad. De uit Syrië afkomstige Engelse taalconsultant is hierop gewezen door zijn casemanager Daphne. ‘De (regio)gemeenten en organisaties willen graag de mening weten van inburgeraars en statushouders over het beleid en de uitvoering van de opvang, huisvesting en integratie. Maar zij heeft te maken met zeer uiteenlopende doelgroepen, verschillende talen, opleidingsniveaus en achtergronden. De Adviesraad helpt de gemeente om met de verschillende doelgroepen in contact te komen en hun stem te vertalen. Wij kennen de mensen, spreken hun eigen taal en dat is eigenlijk de sleutel naar de harten’, vindt Abbas.
‘Toen ik voor het eerst lid werd van de adviesraad, dacht ik: Waarom zou de gemeente naar ons luisteren? Later realiseerde ik me dat er geen belangenconflict is tussen de besluitvormers en de begunstigden (nieuwkomers). In feite is het doel hetzelfde. Wat de nieuwkomers helpt om te floreren en zich minder gedesoriënteerd te voelen, bevordert ook de visie en doelen van de gemeente. De adviesraad heeft als een van de belangrijkste taken enquêtes onder de doelgroep houden. We vragen bijvoorbeeld naar de brede intake van de gemeenten en hoe zij dat ervaren. We zorgen ervoor dat hun stem gehoord wordt en geven gevraagd en ongevraagd advies aan beleidsmakers en uitvoerders van gemeenten en andere organisaties in de regio.’
‘Mensen durven tegen de Adviesraad kritischer te zijn en vertellen vaak openhartig wat hen belemmert om in te burgeren.’
Openhartige reacties
Floor Schalken is projectleider Adviesraad en werkt bij de gemeente Tilburg. ‘De leden van de Adviesraad spreken de doelgroep aan in hun eigen taal en staan ook dichter bij de doelgroep dan wij’, vertelt ze. ‘Ze krijgen hierdoor andere informatie boven tafel dan wij. Mensen durven kritischer te zijn en vertellen vaak openhartig wat hen belemmert om in te burgeren.’
Collega Iris de Kok, beleidsadviseur Asiel en Integratie, vult aan: ‘Zo kwam er onlangs uit interviews naar voren dat er te veel niveauverschil zit in de gecombineerde brede intakegroepen. Sommige mensen vinden dat ze te weinig leren en beginnen zich dan te vervelen. Dan is het zaak om een balans te vinden waarin je wel met en van elkaar leert, maar ook de mogelijkheid hebt om sneller door de stof heen te gaan. Dat bespreken we vervolgens met onze contractpartijen die de brede intake uitvoeren.’
Koploper Utrecht
De gemeente Utrecht betrekt al jaren via klankbordgroep “De Stem” inburgeraars bij verschillende fasen van beleidsvorming. Deze klankbordgroep bestaat uit vijftien deelnemers en komt maandelijks bij elkaar. Sinds kort werkt de gemeente ook met een Alumni Netwerk van ex-inburgeraars en (oud) klankborddeelnemers. Dat moet ervoor zorgen dat het ambtelijke beleid voor inburgeraars al vóór uitvoering in de praktijk is getest. Dit Alumni Netwerk is wisselend van samenstelling en komt regelmatig bij elkaar.
Karima de Boer is programmamanager Inburgering en houdt zich bezig met de opzet van dit Alumni Netwerk. Daarbij wordt ze bijgestaan door collega en ervaringsdeskundige Amer Al Omari. Hij vertelt: ‘Het is onze rol om de juiste mensen voor de klankbordgroep en het netwerk te benaderen. Soms gaan we naar de markt om te kijken wie van de mensen daar bij ons werk past. Soms wordt een deelnemer via een interne coach naar ons verwezen. Deelnemers zijn zeer betrokken bij alle bijeenkomsten. Daarnaast helpen Karima en ik de deelnemers ook bij persoonlijke vragen. We laten ze voelen dat ze er ook voor elkaar zijn en dat wij ons best doen hen te ondersteunen bij hun toekomstplannen. Ook krijgen ze ondersteuning van een taalcoach en zijn er taalwandelingen.’
‘We spreken hun eigen taal en dat is eigenlijk de sleutel naar de harten.’
Vertrouwensband bouwen
Volgens beiden kost het veel energie en tijd om een klankbordgroep of Alumni Netwerk op te bouwen, maar is het ook zeker de moeite waard. De Boer: ‘We brengen nu de voorlichting rond alle activiteiten via het netwerk op een laagdrempelige manier bij de doelgroep, waardoor je als ambtenaar in feite de afstand tot de overheid verkleint. Mensen zien ook hoe iemand vanuit hun eigen achtergrond of cultuur samenwerkt met de gemeente. Iemand aan wie ze vragen kunnen stellen in hun eigen taal. Het wordt echt als iets belangrijks gezien in de stad. Amer spreekt veel mensen die bij klankbordgroep de Stem willen, maar niet iedereen kan erbij omdat we maar een beperkt aantal plekken hebben.’
Ze vervolgt: ‘We zeggen het ook duidelijk als iets niet kan. We geven bijvoorbeeld aan dat we niet altijd een onkostenvergoeding kunnen geven, maar dat je wel door dit netwerk anderen tegenkomt en verbinding kunt leggen met andere netwerken. Daarnaast is het erg belangrijk dat we onze deelnemers laten weten en laten zien dat er echt iets wordt gedaan met hun opmerkingen. Zo hebben we recent een fysieke inburgeringsmap gemaakt, waarin inburgeraars al hun documenten rondom inburgeren kunnen verzamelen. Bij de ontwikkeling van de map zijn ervaringsdeskundigen vanuit de Stem en nieuwe inburgeraars betrokken. Tijdens de presentatie reageerden de deelnemers verrast dat er ook dingen waren veranderd die zij hadden aangegeven. Dat geeft voldoening en erkenning.’
‘Wij zijn in feite de stakeholders voor de ambtelijke doelgroep’, vult Al Omari aan. ‘De alumni willen met hun bijdrage samen met de ambtenaren het beleid veranderen en anderen laten zien dat we ook samen kunnen veranderen. Het is een echte uitdaging om van beide kanten vertrouwen te winnen. Welke vruchten pluk je van het veranderen van beleid? En wat hebben inburgeraars of beleidsmakers hieraan? Mensen zien hoe wij ons best doen en snappen dat samenwerking tijd kost. Alleen al dat bewustzijn creëert ruimte voor gesprekken.’
