Corona vraagt veel van onze samenleving, van burgers en van de overheid. Dit werd me tijdens een gemeentelijke bijeenkomst opnieuw helder. We spraken over (de)polarisatie en in dat gesprek kwam de ontwrichtende werking van corona al snel bovendrijven. Vraagstukken als verplichte vaccinatie, over mensen die ‘achterop’ raken of moeilijk mee kunnen, de complexiteit in het maken van keuzes richting bijvoorbeeld jongeren of ondernemers, het zicht krijgen op wat er ‘leeft’ in de gemeenschap en over hoe je de gemeenschap bij elkaar houdt. Pittige uitdagingen in een tijd waarin er veel beperkingen zijn.
Als nieuw afdelingshoofd van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) nam ik deel aan de discussie over deze enorme puzzel. Waar begin je en waar zet je op in? Een introductie in het Denkkader Polarisatie van Bart Brandsma bood een krachtig perspectief. Welke partijen spelen een rol, met welke belangen en waar liggen de risico’s als het gaat om groeiende tegenstellingen?
Van daaruit werd gekeken naar wat er nodig is. Het belang om in verbinding te staan met professionals en gemeenschappen over wat er in de samenleving speelt om tijdig te signaleren en te interveniëren, het belang van perspectief in communicatie, een overheid die de straat op gaat en in gesprek gaat. Al snel volgde het ene creatieve idee het andere op. De bijeenkomst werd afgesloten met veel energie en daadkracht: ‘Hiermee gaan we aan de slag!’ Bij mezelf proefde ik voldoening doordat we met elkaar in korte tijd concrete en kansrijke interventies hadden besproken, interventies die ertoe doen.
Sinds het begin van de coronacrisis is de ESS een samenwerking gestart met verschillende Rijkspartners om na te denken over een handelingsperspectief om saamhorigheid en weerbaarheid te stimuleren en daarmee sociale stabiliteit te versterken. Hierin zijn het Denkkader Polarisatie en Dilemmalogica als vertrekpunt genomen.
Gezamenlijk hebben we de afgelopen periode verschillende bijeenkomsten aangeboden. Voor burgemeesters is er een webinar georganiseerd waarin (de)polarisatie en corona centraal stonden, er is een leernetwerk voor ambtenaren en communicatieadviseurs opgezet en tenslotte is het gesprek gevoerd over verbindende communicatie waarvan de uitkomsten zijn verwerkt in de ‘Handreiking communicatieaanpak coronavirus’ van het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie (NKC).
In dit magazine gaan we dieper in op verbindend communiceren in coronatijd. En Marnix Eysink Smeets biedt een reflectie op de coronacrisis. Naar zijn verwachting raakt de coronacrisis de samenleving op diverse aspecten die ook na de gezondheidscrisis nog zullen voortduren. Ondanks dit minder positieve beeld geven de huidige ervaringen in de samenwerking tussen burgers, overheden, gemeenschappen en professionals mij houvast. Door elkaar op te zoeken, het gesprek te voeren, samen te werken en van elkaar te leren, creëren we perspectief. Die gezamenlijke inzet is en blijft nodig. Ik nodig u dan ook uit met elkaar en met ons deze gesprekken te blijven voeren. Heeft u interessante ideeën, ervaringen of mogelijk vragen? Als afdelingshoofd van de ESS ga ik hierover graag met u in gesprek!
Tenslotte wil ik verschillende partijen bedanken voor hun waardevolle inbreng voor dit speciale magazine: Guido Rijnja, Marnix Eysink Smeets, Logeion, en onze Rijkspartners NGB, BZK, NCTV, NKC, AZ en gemeenten. In het bijzonder wil ik Bart Brandsma bedanken voor de samenwerking met de ESS.
Maarten van Boekel, Afdelingshoofd ESS
Door de coronacrisis zien we een toename van polarisatie die niet alleen aan migratiegerelateerde vraagstukken gekoppeld is, waar de directie Samenleving & Integratie (S&I) en de ESS - onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) - van zijn. Op de achtergrond ervan spelen problemen als maatschappelijke tegenstellingen, verminderd sociaal vertrouwen, sociaaleconomische achterstanden, uitsluiting, racisme en discriminatie. De coronacrisis vraagt een brede aanpak die dus de hele samenleving aangaat.
Als ESS kunnen wij deze ‘grote’ maatschappelijke problemen niet allemaal oplossen. Wel kunnen we sociale stabiliteit bevorderen door de veerkracht en handelingsperspectieven van het Rijk, gemeenten, professionals en gemeenschappen te versterken.
Vragen? Neem contact op met de ESS via ESS@minszw.nl. Of bel ons op 070 333 4555.
